Liquid Network บน Bitcoin
Liquid Network เป็น layer 2 บน Blockchain ของบิตคอยน์ ที่สร้างขึ้นโดย Blockstream โดยออกแบบมาเป็น sidechain เพื่อรองรับการโอนย้ายเงินดิจิทัลอย่างรวดเร็วและเพิ่ม privacy ยึดหลัก Federated 2-way Peg ในการล็อคโทเค็น Bitcoin เข้าสู่ Liquid และปล่อยโทเค็นใหม่ชื่อ Liquid Bitcoin (L-BTC) ออกมา โดยกระบวนการนี้ต้องได้รับการลงนามจากสมาชิกร่วม (Watchmen หรือ Functionaries) หลายรายในเครือข่ายตามเงื่อนไขมัลติซิก (Threshold multisig) เพื่อความปลอดภัย[1] นอกจากนี้ Liquid ยังรองรับการออกสินทรัพย์ดิจิทัลใหม่ได้หลายชนิด เช่น stablecoin, shitcoin, etc. โดยใช้งาน Reissuance Token สำหรับควบคุมการออกโทเค็นเพิ่มได้อย่างโปร่งใส[2] ทุกธุรกรรมใน Liquid ถูกยืนยันโดยเครือข่าย Federated block signers จำนวนหนึ่ง (ปัจจุบัน 15 ราย) ที่จัดลำดับกันเสนอ บล็อกและลงนามในลักษณะ round-robin ซึ่งทำให้บล็อกใหม่มีผลยืนยันทันทีและไม่เกิดการยกเลิกหลายระดับ (no multi-block reorganizations) ช่วยลดเวลาในการยืนยันธุรกรรมลงอย่างมาก[3] Liquid ใช้เวลาเฉลี่ยประมาณ 1 นาทีต่อบล็อก (เร็วกว่า Bitcoin mainnet ที่ 10 นาที) และมีบล็อกขนาด ~2MB รองรับธุรกรรมได้ประมาณ 40 รายการต่อวินาที
องค์ประกอบสำคัญของเครือข่าย
Federated Peg (Watchmen): กระบวนการฝาก (peg-in) และถอน (peg-out) BTC โดยให้ Watchmen หลายราย ที่เก็บ Bitcoin ในกระเป๋ามัลติซิกบน mainnet ตามจำนวนที่กำหนด เมื่อมีการล็อคเหรียญในกระเป๋านี้ Watchmen จะลงนามและปล่อยจำนวน L-BTC ที่สอดคล้องกันบน Liquid Network การถอนออกผู้ใช้ต้องทำ peg-out โดยส่งรายการถอนพิเศษบน Liquid และ Watchmen ที่มีสิทธิ์จะลงนามสั่งจ่าย BTC กลับไปยังผู้ใช้บน mainnet โดยต้องมีผู้ลงนามไม่น้อยกว่า ⅔ ของสมาชิกเพื่อให้ธุรกรรมถูกต้อง ปัจจัยนี้ทำให้ระบบมีความปลอดภัยตราบใดที่มีสมาชิกส่วนใหญ่ (มากกว่าครึ่ง) รักษาความซื่อสัตย์
การสร้างบล็อก (Block Signing): แทนการใช้ Proof-of-Work, Liquid ใช้กลไก BFT แบบ Strong Federation ในการสร้างบล็อก โดยสมาชิกแต่ละคนเสนอบล็อกใหม่ตามลำดับและสมาชิกส่วนใหญ่ต้องยืนยันก่อนที่จะยอมรับเป็นบล็อกถัดไป วิธีนี้ทำให้ไม่เกิดการ Fork ซ้ำหลายบล็อกและการรอคอยยืนยันเพียงไม่กี่วินาทีหรือแทบจะทันที ระบบนี้แทนรางวัลขุดด้วยแรงจูงใจในการให้บริการเครือข่ายโดยรวมแทน ทำให้ไม่มี SPOF และ minimized-trust จนเกือบจะเทียบเท่าหรือสูงกว่า blockchain ของบิตคอยน์
การทำธุรกรรมที่เป็นความลับ (Confidential Transactions): Liquid รองรับเทคโนโลยี Confidential Transactions (CT) แบบเนทีฟ ทำให้สามารถซ่อนจำนวนเงินและประเภทสินทรัพย์ในการโอนแต่ละรายการได้ แม้ว่าที่อยู่ผู้ส่งและผู้รับจะยังเปิดเผยอยู่ก็ตาม ฟีเจอร์นี้ช่วยเพิ่มความเป็นส่วนตัวเมื่อเทียบกับ Bitcoin mainnet ที่เปิดเผยข้อมูลทุกอย่าง การใช้ CT ใน Liquid ทำให้ความเป็นส่วนตัวสูงขึ้น ในขณะเดียวกันเครือข่ายก็ยังรองรับสคริปต์ของ Bitcoin และ Lightning Network ได้
ฟีเจอร์เพิ่มเติม: บน Liquid มีการเพิ่ม Opcode ใหม่ประมาณ 31 ตัวสำหรับสคริปต์ เพื่อสนับสนุนกลไกขั้นสูงอย่าง covenants, การคำนวณ 64-bit, และโครงสร้างข้อมูล เพื่อให้สามารถสร้างแอปพลิเคชันทางการเงินขั้นสูง เช่น คำสั่งเทรดแบบไม่ต้องฝาก (non-custodial limit orders) หรือสัญญาตัวเลือกถูกวางหลักประกันล่วงหน้า (collateralized options) ฟีเจอร์เหล่านี้ช่วยให้ Liquid สามารถสร้างสภาพคล่องและตลาดทางการเงินบน Bitcoin ได้มากขึ้น เปรียบเสมือนชั้นการเงินของ Bitcoin
เปรียบเทียบกับ Bitcoin Mainnet และ Lightning Network
เปรียบเทียบ ความปลอดภัยและรูปแบบ: Bitcoin mainnet ใช้ PoW แบบกระจายศูนย์และ permissionless ดำเนินการโดยขุดหาผู้เข้าร่วมทั่วโลกซึ่งไม่ต้องมีความต้องเชื่อใจกัน ส่วน Lightning Network เป็นโซลูชัน L2 แบบ payment-channel ที่ไม่ต้องเชื่อใจเครือข่ายตลอดเวลา แต่มีกระบวนการเปิด/ปิดช่องบน mainnet ทุกครั้งที่เข้าหรือออกเครือข่าย ส่วน Liquid เป็น sidechain ที่ต้องเชื่อใจ federation ในระดับหนึ่งเพื่อสร้างบล็อกและดำเนิน peg จึงมีรูปแบบความปลอดภัยต่างไปจาก Bitcoin
ขนาดและความเร็วธุรกรรม: Bitcoin mainnet มีบล็อกทุก ~10 นาที และจำกัดธุรกรรมได้ไม่กี่รายการต่อวินาที (ประมาณ 7 TPS) Lightning Network สามารถทำธุรกรรมขนาดเล็กได้ทันที โดยไม่ต้องรอบล็อก แต่มีข้อจำกัดเรื่องขนาดของช่อง และต้องออนไลน์ตลอดเวลาเพื่อความปลอดภัย Liquid มีบล็อกใหม่ทุก ~1 นาที (เร็วกว่า Bitcoin หลายเท่า) รองรับธุรกรรมประมาณ 40 TPS นอกจากนี้ Liquid ไม่มีข้อจำกัดขนาดการโอน (ยกเว้นห้ามเกิน 21 ล้าน BTC) ผู้ใช้สามารถฝาก BTC เข้าไปใน Liquid (peg-in) ได้ตามต้องการ แล้วเริ่มส่ง L-BTC ให้กันโดยไม่ต้องเตรียมการใดๆ เพิ่มเติม ผลคือ Liquid เหมาะสำหรับการโอนย้ายมูลค่าขนาดกลางถึงใหญ่รวดเร็ว ในขณะที่ Lightning เหมาะกับชำระค่าสินค้าเล็กน้อยอย่างต่อเนื่อง
การเปิดเผยข้อมูล: บน Bitcoin ทุกธุรกรรมเปิดเผยที่อยู่ผู้ส่ง/ผู้รับและจำนวนเหรียญอย่างชัดเจน ทาง Lightning สามารถซ่อนรายละเอียดบางส่วนอยู่ในช่องทางที่เป็นโปรโตคอลของเครือข่าย แต่ก็ต้องพึ่งพาการแลกเปลี่ยนเครือข่ายเพื่อทำงาน Liquid มี CT ทำให้ซ่อนจำนวนเงินและชนิดสินทรัพย์ได้ แต่ที่อยู่ผู้ส่ง/รับยังปรากฏอยู่ อย่างไรก็ตาม ผู้ใช้ Liquid สามารถใช้ Exchange เป็นตัวกลาง ทำให้เพิ่มความเป็นส่วนตัว แต่จำเป็นต้องยืนยันตัวตน (KYC) กับ Exchange
การใช้งานจริงของ Liquid Network
Liquid ถูกออกแบบมาเพื่อตอบโจทย์ตลาดการเงินดิจิทัลเป็นหลัก จึงมีฟีเจอร์ที่รองรับการใช้งานจริงด้านต่าง ๆ ดังนี้:
ธุรกรรมรวดเร็วและปลอดภัย: ด้วยเวลาสร้างบล็อกเฉลี่ย 1 นาที Liquid ช่วยให้การโอนย้ายเงินเร็วกว่า Bitcoin mainnet อย่างมีนัยสำคัญ นอกจากนี้ กลไกยืนยันของเครือข่ายแบบ federation ทำให้ไม่ต้องรอหลายบล็อก (finalization) เหมือน Bitcoin ปกติ จึงเหมาะกับการเคลื่อนย้ายมูลค่ารายใหญ่ระหว่าง Exchange ต่าง ๆ หรือระหว่างสถาบันการเงิน การมี CT ช่วยให้ธุรกรรมเป็นความลับต่อภายนอก ช่วยหลีกเลี่ยงการบันทึกสาธารณะของจำนวนเงินที่ส่ง ตัวอย่างเช่น รายใหญ่ที่ต้องการขายบิตคอยน์สามารถทำธุรกรรมโดยไม่ต้องกลัวข้อมูล front-running ด้วยเวลายืนยันรวดเร็วและข้อมูลถูกเข้ารหัสภายในเครือข่าย
การออกสินทรัพย์ดิจิทัล: Liquid ช่วยให้สถาบันและบริษัทออกโทเค็นใหม่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยแต่ละสินทรัพย์จะมี Reissuance Token เพื่อควบคุมปริมาณโทเค็น วิธีการนี้ทำให้ตรวจสอบยอดโทเค็นที่ออกได้พร้อมกันหลายรายการ ในทางปฏิบัติ เราได้เห็นการนำ Liquid ไปใช้กับสินทรัพย์หลากหลายประเภท เช่น เหรียญตราสัญลักษณ์ (tokens) สำหรับหุ้นหรือพันธบัตรจริง อย่างเช่น บริษัท STOKR ออกโทเค็น CMSTR ที่อ้างอิงราคาหุ้น MicroStrategy จาก Nasdaq เป็นตัวแรกบน Liquid, Bitfinex Securities ช่วยออกพันธบัตรอิเล็กทรอนิกส์ (security token) มูลค่า 10 ล้านดอลลาร์ ผ่านแพลตฟอร์ม Liquid, Mifiel บริษัทบราซิลเปิดตัว Promissory Note มูลค่าเกิน 200 ล้านดอลลาร์ บน Liquid เพื่อใช้เป็นหลักประกันทางการเงิน
โครงสร้างพื้นฐานและผู้สนับสนุน: เครือข่าย Liquid ได้รับการสนับสนุนจากสมาชิกในวงการสกุลเงินดิจิทัลและการเงินระดับโลก เช่น ธนาคารและตลาดหลักทรัพย์ต่างประเทศจำนวนมากบน Federation (ปัจจุบันขยายเป็นสมาชิก 81 องค์กรแล้ว ภายในปี 2025) Blockchain explorer และบริการกระเป๋าหลายแห่งรองรับ L-BTC และโทเค็น Liquid ทำให้การใช้งานจริงสะดวกขึ้น ฟีเจอร์อย่างการ Atomic Swap ที่ไม่ต้องฝากเงินกลางระหว่างเพื่อนสมาชิกบน Liquid ก็เปิดตัวแล้ว (เช่น SideSwap wallet สำหรับแลกเหรียญบน Liquid)
ข่าวสารและพัฒนาการล่าสุดของ Liquid Network
Liquid Network ยังคงพัฒนาและเติบโตอย่างต่อเนื่อง โดยมีเหตุการณ์สำคัญล่าสุด เช่น:
มูลค่าทรัพย์สินบนเครือข่าย (TVL) สูงขึ้น: ปลายเดือนพฤษภาคม 2025 เครือข่าย Liquid ประกาศว่ามี Total Value Locked (TVL) หรือมูลค่ารวมสินทรัพย์บนเครือข่ายเกิน 3.27 พันล้านดอลลาร์
การเปิดตัว Simplicity บน Liquid: สิงหาคม 2025 Blockstream ประกาศเปิดใช้ Simplicity ภาษาสมาร์ทคอนแทรกต์แบบใหม่ของ Bitcoin บนเครือข่าย Liquid ทำให้นักพัฒนาและสถาบันสามารถเขียนสัญญาทางการเงินที่มีความปลอดภัยสูงและตรวจสอบได้ (formal verification) บนระบบ UTXO ของ Bitcoin
ขยายการเติบโตในระดับโลก: Liquid Federation จัดการประชุมและกิจกรรมการศึกษาหลายรายการ เช่น Investor Day และ workshops ในยุโรป (ลูกาโน สวิตเซอร์แลนด์, ตุลาคม 2024) รวมถึงเข้าร่วมจัดแสดงในงาน Tokyo Bitcoin 2024 เพื่อแสดงเทคโนโลยีใหม่ ๆ นอกจากนี้ Blockstream ยังเปิดศูนย์วิจัยในลูกาโนเพื่อส่งเสริมการพัฒนาผลิตภัณฑ์ Liquid และ Lightning
โครงการหุ้นส่วนและการระดมทุน: โครงการเช่น NexBridge (สตาร์ตอัปจากญี่ปุ่น) ได้ระดมทุนสร้างผลิตภัณฑ์ตราสารหนี้ดิจิทัลบน Liquid โดยได้เงินทุนเริ่มต้นกว่า 30 ล้านดอลลาร์สำหรับตั๋วเงินคล้ายพันธบัตรรัฐบาล (USTBL) ในปลายปี 2024 และเปิดจำหน่ายชุดแรกในปลายปีเดียวกันนอกจากนี้ยังมีการออกตราสารดิจิทัลในรูปแบบต่าง ๆ เช่น ตราสารหนี้ของมิครอแคปิตัล (Bitfinex Securities) และหุ้นกู้สกุลเงินดิจิทัล (TreeBR) เพื่อขยายตลาดสินทรัพย์ดิจิทัลบน Liquid
สรุป
สรุปได้ว่า Liquid Network เป็น layer 2 ของ Bitcoin ที่ถูกออกแบบมาเพื่อการโอนมูลค่าขนาดใหญ่ การออกสินทรัพย์ใหม่ และการทำธุรกรรมที่เป็นความลับอย่างรวดเร็ว โดยแลกกับการต้องวางใจโครงสร้างการรักษาความปลอดภัยแบบ federation จุดเด่นคือความรวดเร็วในการยืนยัน (≈1 นาทีต่อบล็อก), รองรับมูลค่าสูง, มี CT ซ่อนจำนวนเงิน, และรองรับ multi-asset ได้เต็มรูปแบบ ขณะเดียวกัน Liquid ยังต่อยอดด้วยฟีเจอร์ใหม่ ๆ (covenants, Simplicity) เพื่อตอบโจทย์ผู้เล่นทางการเงินและสถาบันที่ต้องการแพลตฟอร์มบน layer 2 ของ Bitcoin สำหรับบริการทางการเงิน
อ้างอิง
[1] https://blockstream.com/assets/downloads/pdf/liquid-whitepaper.pdf
[2] https://elementsproject.org/how-it-works
[3] https://rootstock.io/blog/the-cutting-edge-of-sidechains-liquid-and-rsk/
Last updated